DYLETANT

ZNACZENIE: Osoba amatorsko interesująca się jakąś dziedziną sztuki lub nauki.

UŻYCIE: Dyletant to osoba, która zajmuje się jakąś dziedziną bez odpowiedniego przygotowania, np. w postaci studiów, przez co traktuje temat zbyt powierzchownie. Inne określenie dyletanta to laik. Dyletant często jest określeniem o zabarwieniu negatywnym, jednak może też mieć wydźwięk neutralny – gdy ktoś mówi np. sam o sobie i swojej wiedzy z lekkim przymrużeniem oka.

PRZYKŁAD: Mimo że jestem w tematach architektonicznych kompletnym dyletantem, ogromną frajdę sprawia mi zwiedzanie gotyckich kościołów – nie do końca wiem jednak nawet, w jakim okresie powstawały.

ETYMOLOGIA: wł. dilettare – lubować się.

AUSTERIA

ZNACZENIE: Inaczej karczma.

UŻYCIE: Austeria to synonim zajazdu, oberży, gospody, szynku. Najbardziej znana jest austeria sławkowska, czyli zabytkowa, XVIII-wieczna karczma w Sławkowie. Znajduje się ona na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego.

PRZYKŁAD: Zastanawiali się, gdzie zorganizować wesele. Pod uwagę brali m.in. austerię.

ETYMOLOGIA: wł. osteria – jadłodajnia, mała oberża.

GAMBIT

ZNACZENIE: Sposób rozpoczęcia rozgrywki szachowej.

UŻYCIE: Gambit to otwarcie gry szachowej, w której poświęca się pionka dla uzyskania lepszej pozycji albo szybszego rozwoju figur. Znane są również bardziej ryzykowne gambity, które polegają na oddaniu skoczka lub gońca.

PRZYKŁAD: Rozgrywkę przeciwko komputerowi postanowił rozpocząć gambitem.

ETYMOLOGIA: wł gambetto – podstawienie nogi.

ANTYSZAMBROWAĆ

ZNACZENIE: Długo czekać na czyjąś audiencję, na spotkanie z osobą ważną i decyzyjną.

UŻYCIE: Współcześnie czasownik antyszambrować ma wydźwięk żartobliwy, jednak dawniej był to ‚pełnoprawny’ czasownik oznaczający czekanie na spotkanie z decydentem.

PRZYKŁAD: Przez okrągły miesiąc antyszambrował pod drzwiami wszystkich możnych tego świata, jednak i tak nie dostał dofinansowania do swojego nietypowego projektu.

ETYMOLOGIA: fr. antichambre – przedpokój.

DEBIT VS. DEBET

POPRAWNIE: Debit to zezwolenie władz na sprowadzanie lub rozpowszechnianie wydawnictw zagranicznych, a w okresie cenzury, zgoda odpowiedniego urzędu na rozpowszechnianie danej pozycji. Debet z kolei w bankowości określa ujemne saldo na koncie, które powstaje na skutek wypłacenia z niego większej ilości środków niż na nim było. W księgowości natomiast debetem nazywa się lewą stronę rachunku rozliczeniowego, czyli miejsce gdzie wpisuje się aktywa.

BŁĘDNIE: Stosowanie wyrazów wymiennie lub na odwrót.

DLACZEGO TAK?: Oba wyrazy wywodzą się od łacińskiego słowa debitum, czyli dług.

REZOLUCJA

ZNACZENIE: Inaczej zbiorowa uchwała.

UŻYCIE: Rozulucja to także synonim propozycji (spotkania, zjazdu) lub decyzji władz. Rezolutny to z kolei określenie osoby pewnej siebie, zaradnej i wygadanej.

PRZYKŁAD: Wraz z początkiem nowego roku autorka ma postanowienie, że częściej będzie zamieszczać na blogu słówka, by nikt nie mylił rezolucji z angielskimi noworocznymi resolutions.

ETYMOLOGIA: łac. resolutio – rozwiązanie.

SPASTYCZNY

ZNACZENIE: Polegający na zwiększonym napięciu mięśniowym.

UŻYCIE: Spastyczny to inaczej kurczowy, charakteryzujący się wzmożonym napieciem mięsniowym. Spastyczność jest wynikiem uszkodzenia dróg nerwowych korowo-rdzeniowych, np. na skutek udaru czy porażenia mózgowego. Prowadzi do przykurczów i osłabienia mięśni głównie kończyn, a w konsekwencji do ograniczenia ruchów.

PRZYKŁAD: Nie wiedział, że jest chory, zaczął jednak mieć nietypowe, spastyczne ruchy. Później zdiagnozowano u niego stwardnienie rozsiane.

ETYMOLOGIA: gr. spastikós – ciągnący, rwący.