EMPLOI


ZNACZENIE: Wymawiane „amplua” (pierwsze „a” wymawiane pomiędzy „a” i „e”,) akcent na ostatnim „a”; rodzaj ról w jakich specjalizuje się aktor.


UŻYCIE: Na emploi aktora wpływają jego uwarunkowania fizyczne, psychiczne, ale także np. głos. Przykładowo, Ben Stiller z reguły wciela się w role komediowo-groteskowe – z natury jest żartownisiem i ma duży dystans do swojego wyglądu; z kolei Angelina Jolie najczęściej gra postaci silnych, atrakcyjnych kobiet – z jej wyglądem trudno by się jej było wcielić w rolę np. zakonnicy.


PRZYKŁAD: Wielu aktorom marzy się możliwość wyskoczenia z dotychczasowego emploi. Nietypowa rola wymaga jednak od nich jeszcze większego nakładu pracy – muszą przekonać widzów do odgrywanej postaci, która nie jest z nimi kojarzona. Udało się to Jimowi Carreyowi, który znany z „głupkowatych” ról świetnie odnalazł się w kreacji z „Truman Show”.


ETYMOLOGIA:  fr. emploi – użytek, zajęcie, posada.

MISO


ZNACZENIE: Tradycyjny składnik kuchni japońskiej – masa przygotowywana ze sfermentowanego ryżu, jęczmienia i/lub soi.


UŻYCIE: Miso stosuje się jako składnik sosów, past oraz popularnej, również w Polsce, zupy miso (misoshiru). Zupę przygotowuje się na wywarze dashi, najczęściej otrzymywanym z ryb lub alg. Zupa miso jest często podawana na śniadanie, a pije się ją bezpośrednio z miseczek, bez użycia łyżki. Pływające w zupie składniki (tofu, ryby, algi, grzyby, krewetki, etc.) zjada się pałeczkami. Miso jest bogata w składniki odżywcze, m.in. w witaminę K i kwasy nienasycone omega-3 i omega-6.


PRZYKŁAD: Niektóre japońskie knajpy podają zupę miso bez ograniczeń – płacisz raz, dolewasz do woli. Gdybym przychodziła do nich częściej, poszłyby z torbami – misoshiru potrafię pić litrami.


ETYMOLOGIA: jap. 味噌 – znaczenie jak wyżej.

PRIMA APRILIS (TŁUMACZENIE)


ZNACZENIE: Międzynarodowy dzień żartów, zapoczątkowany około XIII w.


UŻYCIE: Angielska nazwa „April Fool’s Day” oznacza „dzień kwietniowego głupka”. Pochodzi ona najprawdopodobniej z czasów Średniowiecza, gdy pierwszy dzień roku obchodzono razem ze Świętem Zwiastowania, 25 marca. Jego obchody trwały przez tydzień, a prezenty noworoczne wręczano 1 kwietnia. Jednak zgodnie ze zmianami wprowadzonymi przez papieża Grzegorza XIII w 1562 r., początkiem nowego roku miał być odtąd 1 stycznia. Wiele osób, nie wiedząc o zmianach, nadal świętowało datę 1 kwietnia. Dlatego właśnie nazwano ich „kwietniowymi głupkami” i robiono z nich żarty.


PRZYKŁAD: Jednym z zabawniejszych primaaprilisowych żartów w mediach były doniesienia „USA Today” w 1998 r. Gazeta ogłosiła, że Burger King wprowadził hamburgery dla leworęcznych, z których składniki wypadały prawą stroną. Nie tylko ludzie uwierzyli w newsa, ale nawet zamawiali nowe, wygodniejsze dla leworęcznych, burgery.


ETYMOLOGIA: łac. prima aprilis – 1 kwietnia.

PRIMA APRILIS


ZNACZENIE: अंतर्राष्ट्रीय दिवस चुटकुले, तेरहवीं सदी के आसपास शुरू.


UŻYCIE: अंग्रेजी नाम का अर्थ है „अप्रैल मूर्ख दिवस है” „अप्रैल मूर्ख का दिन.” यह शायद मध्ययुगीन बार, जब भोज के पहले दिन घोषणा, 25 मार्च के साथ मनाया गया से आता है. समारोह में उनकी एक सप्ताह और नए साल का उपहार के लिए 1 अप्रैल तक चला दी. हालांकि, के रूप में 1562 में पोप ग्रेगरी तेरहवें द्वारा शुरू की, शुरुआत नए वर्ष 1 जनवरी को अब से होना चाहिए था. बहुत से लोग, परिवर्तन के बारे में ज्ञान नहीं है, अभी भी 1 अप्रैल की तिथि मनाने के लिए. यही कारण है कि हम उन्हें बुलाया „kwietniowymi głupkami” और चुटकुले उन से किए गए थे.


PRZYKŁAD: एक zabawniejszych मीडिया में primaaprilisowych मजाक 1998 में संयुक्त राज्य अमेरिका आज समाचार पत्र की रिपोर्ट के अनुसार की घोषणा की है कि बर्गर किंग छोड़ handers के लिए एक हैम्बर्गर शुरू की, सामग्री के साथ wypadałyby दाईं ओर. न केवल लोगों को समाचार में विश्वास है, लेकिन यह भी खरीदा नया है, के लिए सुविधाजनक बाएँ handers, बर्गर.


ETYMOLOGIA: अक्षां. अप्रैल फूल – अप्रैल 1.

FONDUE


ZNACZENIE: Wymawiane „fądi”, akcent na „i”; fondue jest tradycyjną potrawą kuchni szwajcarskiej: w dużym, okrągłym naczyniu roztapiany jest ser, przyprawiony białym winem, gałką muszkatołową, białym pieprzem, etc. W tak przyrządzonej ciepłej masie (wciąż podgrzewanej ustawionym pod naczyniem małym palnikiem lub świeczką) macza się kawałki pieczywa nabite na długie widelce.


UŻYCIE: Klasyczne fondue przyrządza się najczęściej z serów ementalera i gruyere. Popularne jest jednak także fondue mięsne – masa serowa zastępowana jest gorącym tłuszczem, a pieczywo – kawałkami mięsa. Na deser można z kolei podać fondue czekoladowe – w czekoladowej masie macza się nabite na widelce owoce.


PRZYKŁAD: Według szwajcarskiej tradycji, gdy kawałek chleba spadnie do sera mężczyźnie – musi on kupić butelkę wina; gdy to samo przydarzy się kobiecie – całuje mężczyznę, siedzącego po jej lewej stronie. Drogie Panie, pomyślcie dwa razy, zanim wybierzecie miejsce przy stole!


ETYMOLOGIA: fr. fondre – roztapiać, odlewać.

PARAROTACYZM


ZNACZENIE: Wada wymowy polegająca na zastępowaniu głoski „r” inną głoską, np. l (ryba – lyba), ł (radość – ładość), j (rower – jower).


UŻYCIE: Jedną z najbardziej znanych postaci cierpiących na pararotacyzm był prześladowca Królika Bugsa, Elmer Fudd. Wymieniał on r na ł, stąd jego znane zdania brzmią: „Od tełaz intełesuje mnie wyłącznie łowienie łybek”, albo flagowe, po angielsku: „Be vewy vewy quiet, I’m hunting wabbits”. Postać Elmera Fudda i jego wada wymowy stały się tak popularne, że Google, w swoich opcjach językowych, umożliwia ustawienie wyszukiwarki właśnie na język Elmera. W ten sposób zamiast przycisku „Google Search” mamy „Google Seawch”.


PRZYKŁAD: W podstawówce dziecięce złośliwości przybierają najróżniejsze formy: schowanie worka ze strojem na wf, napisanie na plecach kredą „wariat”; specjalizacją naszej klasy było proszenie kolegi z pararotacyzmem o wymawianie najróżniejszych wyrazów zawierających „r”, numerem jeden na naszej liście był „łabałbał”.


ETYMOLOGIA: śr.gr. rhotakidzein – nadużywać lub źle używać litery r (gr. rho).

USHUAIA


ZNACZENIE: Wymawiane „usuaja”; najbardziej na południe położone miasto świata (54° 48′ szerokości geograficznej południowej). Jest stolicą argentyńskiej prowincji Ziemi Ognistej.


UŻYCIE: Miasto swój największy wzrost zawdzięcza przestępcom. Podobnie jak Brytyjczycy chcieli uczynić z Australią, Argentyńczycy też planowali stworzyć tu kolonię karną. Od końca XIX w. wysyłano do Ushuaii skazańców, którzy sami musieli wybudować więzienie i martwić się o przetrwanie. Parający się różnymi zawodami przestępcy, tym samym zapewnili miastu samowystarczalność. Ostatecznie więzienie zamknięto w 1947 r. Dziś w jego murach znajduje się muzeum. Ushuaia przyciąga turystów swoim położeniem „na krańcu świata”, a także byciem bazą wypadową na Antarktydę oraz Przylądek Horn. Lotnisko w Ushuaii zapewnia połączenia m.in. z Buenos Aires i Santiago de Chile. Bezpośredni lot trwa kilka godzin.


PRZYKŁAD: Planując wycieczkę do Ushuaii, nie można zapomnieć, że na półkuli południowej pory roku są odwrócone. Trafienie do miasta w noc przesilenia zimowego (21 czerwca), gdy ciemności spowijają je przez około 18 godzin, mijałoby się z celem.


ETYMOLOGIA: Ushuaia – „zatoka u krańca”; z języka Indian Yamana – ush – w głębi, waia – zatoka.

ŚW. PATRYK


ZNACZENIE: Patron Irlandii, którego święto obchodzone jest na całym świecie 17 marca (prawdopodobny dzień jego śmierci). Ku czci św. Patryka pije się tego dnia niezliczone litry piwa.


UŻYCIE: Biskup Patryk żył na przełomie IV i V w. i jest uznawany za tego, który uczynił Irlandię krajem katolickim. Św. Patrykowi przypisywane jest też używanie trójlistnej koniczyny (shamrock) do tłumaczenia idei Trójcy Świętej. Koniczyna do dziś jest symbolem kraju.


PRZYKŁAD: W tegoroczny dzień św. Patryka Irlandczycy promują kraj w nietypowy sposób: na zielono (kolor-symbol Irlandii) podświetlone będą The London Eye, Opera w Sydney, Empire State Building w Nowym Jorku i Wieża CN w Toronto.


ETYMOLOGIA: łac. patricius – szlachecki, szlachetnie urodzony; imieniny Patryka obchodzone są 17 marca.

KIR ROYALE


ZNACZENIE: Wymawiane „kir ruajal”; koktajl alkoholowy przyrządzany z szampana i creme de cassis (likier z czarnej porzeczki), podawany jako aperitif.


UŻYCIE: Kir royale jest elegantszą wersją „zwykłego” kira, do którego zamiast szampana używa się białego wytrawnego wina. Receptury na przyrządzenie kir royale są różne: raz podawane są proporcje 1/10 likieru do 9/10 szampana, kiedy indziej zmieniają się one na 1/3 do 2/3 – warto popróbować i wybrać miksturę najbardziej przemawiającą do smaku. W zależności od oczekiwanego rezultatu, można najpierw wlać likier, następnie dodać szampana – wówczas drink nabierze jednorodnego koloru lub mieszanie wykonać w kolejności odwrotnej, uzyskując napój, którego kolor zmienia intensywność. Mimo że tradycyjny kir mieszany jest z sokiem z czarnej porzeczki, we Francji kelner może nam zaproponować także likier jeżynowy (creme de mure) lub brzoskwiniowy (creme de peche).


PRZYKŁAD: Dziś piątek – kir royale zaserwujmy na dobry weekendu początek!


ETYMOLOGIA: Nazwa kir pochodzi od nazwiska mera Dijon (Francja), Felixa Kira, rządzącego gminą od końca II Wojny Światowej, aż do śmierci w 1968 r. Zasłużył się on spopularyzowaniem dotąd lokalnego drinka nazywanego blanc-cassis, tym samym znaczenie zwiększając przychody regionu. Kir najwidoczniej służył zdrowiu pana Kira – przeżył on 92 lata, co nie powinno dziwić, mając na uwadze, że porzeczki zawierają siedmiokrotnie więcej witaminy C niż pomarańcze.

PORTO


ZNACZENIE: Mocne, słodkie wino deserowe pochodzące z Portugalii.


UŻYCIE: Porto jest produkowane z winogron rosnących w dolinie rzeki Douro, na północy Portugalii. Po poddaniu owoców fermentacji, dodawany jest spirytus, który sprawia, że wino to ma ok. 20 proc. alkoholu. Porto może być białe, czerwone lub różowe, a także, wbrew powszechnemu utożsamianiu go z winem słodkim, występują odmiany półwytrawne i wytrawne. Porto ma charakterystyczny aromat – to połączenie wanilii, dębu i nutki korzennej.


PRZYKŁAD: Czas na deser: lody z owocami, a do tego kieliszek porto. Na zdrowie!


ETYMOLOGIA: Od nazwy miasta i portu w Portugalii, w rejonie którego produkuje się porto.