ZNACZENIE: Po irlandzku, „na zdrowie!”.
UŻYCIE: Dziś Irlandczycy obchodzą dzień św. Patryka. Pijąc hektolitry piwa, na całym świecie celebruje się prawdopodobną datę śmierci patrona Zielonej Wyspy.
PRZYKŁAD: Dla tych, co będą chcieli wznieść toast po irlandzku, tutaj jak powinno się wymawiać sláinte.
ETYMOLOGIA: irl. sláinte – zdrowie.
ZNACZENIE: Pseudonaukowa teoria mówiąca o tym, że w człowieku istnieją uzdrawiające siły magnetyczne przekazywane przez dotyk lub z pewnej odległości.
UŻYCIE: Mesmeryzm to system leczniczy oparty na rzekomo istniejącym w świecie „fluidzie uniwersalnym”, który w postaci „magnetyzmu zwierzęcego” emanuje z człowieka, reguluje układ nerwowy i leczy różne choroby.
PRZYKŁAD: Nic nie pomagało na jego posylwestrowego kaca zaczął więc szukać speca od mesmeryzmu.
ETYMOLOGIA: Od nazwiska twórcy systemu, niemieckiego lekarza Franza Antona Mesmera (1734-1815).
ZNACZENIE: Ludowa przyśpiewka z Laponii.
UŻYCIE: Joiki mogą opowiadać o miłości, o pochodzeniu i życiu ludu Lapończyków oraz o walce dobrych (białych) i złych (czarnych) szamanów noaide. Teksty joików różnią się od typowych piosenek – mają budowę cykliczną, bez wyraźnego początku i końca, krótka fraza jest powtarzana, z niewielkimi zmianami, wielokrotnie. Melodia jest prosta, śpiewana przy bardzo napiętych strunach głosowych, oparta na skali pięciotonowej.
PRZYKŁAD: Z joikiem na ustach, Święty Mikołaj pędzi saniami z prezentami. Wesołych!
ETYMOLOGIA: lap. yoik – znaczenie jak wyżej.
ZNACZENIE: Mieszkaniec Szczecinka.
UŻYCIE: Szczecinecczanin to poprawne określenie mieszkańca Szczecinka, co w 2008 roku ogłosiła Rada Języka Polskiego. Wersja żeńska to szczecinecczanka. Jednocześnie uznano, że ze względu na trudność wymowy, dopuszczalna jest także forma opisowa, czyli mieszkaniec/mieszkanka Szczecinka.
PRZYKŁAD: W ramach integracji zagranicznych studentów zaproszono ich na wycieczkę po Pomorzu Zachodnim. Gdy w swoim mieście przywitali ich szczecinecczanie, goście nawet nie próbowali nauczyć się poprawnego ich nazywania.
ETYMOLOGIA: Od nazwy miasta Szczecinek leżącego na Pomorzu Zachodnim.
POPRAWNIE: Magiera to węgierska czapka o okrągłej lub czworokątnej główce, obszyta barankiem, kiedyś popularna w Polsce. Megiera to z kolei określenie kobiety despotycznej, złej, jędzy.
BŁĘDNIE: Stosowanie określeń wymiennie lub na odwrót.
DLACZEGO TAK?: Nazwa czapki pochodzi z języka węgierskiego, w którym Magyar oznacza Węgra. Określenie złej kobiety pochodzi z kolei od imienia jednej z trzech bogiń zemsty – Megiery (gr. Mégaira).
ZNACZENIE: Stylizowany symbol falliczny.
UŻYCIE: Linga reprezentuje męskość, żywotność, siłę twórczą. Jest emblematem hinduskiego boga Siwy. Często przedstawiany jest wraz z joni, symbolem genitaliów kobiety i emblematem bogini Szakti. Kult Linga wywodzi się z czasów, gdy ludność kultury Indusu czciła głównie dwa bóstwa: Pana Natury i Wielką Macierz. Pierwsze przedstawiano z trzema twarzami, siedzące w pozycji jogi, w otoczeniu zwierząt lądowych i wodnych. Boginię zaś ukazywano nagą lub ubraną w krótką spódniczkę. Symbolami tej boskiej pary były byk i krowa, przedmiotowymi zaś wyobrażeniami: siły męskiej – linga, żeńskiej zaś joni.
PRZYKŁAD: Udał się na obchody święta płodności i niemal zaginął w lesie przedstawień linga.
ETYMOLOGIA: sanskryt linga – dosł. znak, cecha.
ZNACZENIE: Ogół romskiej tradycji.
UŻYCIE: Romanipen to niepisany kodeks postępowania oraz wzajemnych relacji w tradycyjnej społeczności romskiej, nieobejmujący stosunków z gadziami, czyli nie-Romami. Jeden z centralnych elementów systemu romanipen stanowi pojęcie skalania. Sankcją za przekroczenie zasad romanipen jest bowiem uznanie winnego za osobę „skalaną”, czyli rytualnie nieczystą, co wiąże się z różnym stopniem i formą wykluczenia jej z życia społecznego.
PRZYKŁAD: Zachodzę w głowę czy według romanipen porwania dzieci zasługują na skalanie.
ETYMOLOGIA: rom. romanipen – romskość.
.
ZNACZENIE: Wym. [szangri la]; inaczej odległa, piękna, fikcyjna kraina, gdzie życie jest bliskie doskonałości.
UŻYCIE: Shangri-La to odosobniona dolina, położona w Tybecie u stóp fikcyjnej góry Karakal (w miejscowym narzeczu „Błękitny Księżyc”) wyższej od Mount Everestu. Dolina rządzona jest sprawiedliwie przez lamów z górującego nad nią klasztoru. Ludzie z Shangri-La są długowieczni, szczęśliwi, żyją w harmonii i oddają się kultywowaniu mądrości. Kontakty ze światem zewnętrznym są sporadyczne, ograniczają się do sprowadzania sprzętów uznanych za potrzebne (np. urządzeń sanitarnych), a także cennych dla ducha jak np. książki czy instrumenty muzyczne. Wędrowcy, którzy przypadkiem trafili do Shangri-La, mają zakaz jej opuszczania. W kulturze masowej nazwa doliny zaczęła funkcjonować jako synonim mitycznej, orientalnej utopii żyjącej swoim rytmem z dala od zgiełku świata, ma oznaczać miejsce odosobnienia intelektualnego, kryjówkę przed hałasem świata zewnętrznego, naciskami polityki i wymogów kariery.
PRZYKŁAD: Jeśli szukasz Shangri-La może pora kupić bilety na wakacje?
ETYMOLOGIA: Shangri-La to fikcyjna kraina opisana przez Jamesa Hiltona w powieści „Zaginiony horyzont” (wyd. w 1933 r.) .
ZNACZENIE: Wym. [lornią], akcent na ‚ą’; okulary z rączką do trzymania.
UŻYCIE: Lorgnon został wynaleziony przez George’a Adamsa. Najczęściej odgrywały rolę biżuterii, często okulary i rączki były pięknie zdobione. Były i bywają popularne wśród widzów opery. Nazywane także face-à-main [wym. fasamę].
PRZYKŁAD: Poszła do opery, ale zapomniała wziąć lorgnon co całkowicie zepsuło jej widowisko.
ETYMOLOGIA: fr. lorgner – zerkać.
ZNACZENIE: Skrzynia na relikwie.
UŻYCIE: W języku polskim abditorium jest zarezerwowane dla relikwii, jednak już np. po angielsku oznacza pudełko, skrzynię która służy do przechowywania lub skrywania każdego typu cennych przedmiotów. Same relikwie to z kolei przedmioty związane z czymś świętym. Najczęściej są to szczątki ciała świętych lub rzeczy z nimi związane. Są one szczególnie rozpowszechnione w katolicyzmie i prawosławiu. Relikwie mogą być I, II lub III stopnia.
PRZYKŁAD: Musiał ukryć znalezisko przed zdrajcami, schował je więc w abditorium, wiedząc, że rzadko kiedy ktoś sięga po relikwie.
ETYMOLOGIA: łac. abdere – ukrywać, chować.
Słowo Dnia 