ZNACZENIE Naukowy komentarz do orzeczenia sądowego; przenośnie komentarz, wyjaśnienie.
UŻYCIE: Kiedyś mianem glosy określano dopisek umieszczany na kartach książki. Jego autorem był albo czytelnik, albo kopista manuskryptu, a glosa zawierała komentarz do tekstu lub wyjaśnienie trudnego wyrazu.
PRZYKŁAD: W zamierzchłych czasach przed Słowem dnia czytelnicy musieli na kartach strony umieszczać glosy, by później sprawdzać znaczenie trudnych wyrazów.
ETYMOLOGIA: gr. glóssa – język.
ZNACZENIE: Inaczej udawać.
UŻYCIE: Fingować (lub w formie dokonanej sfingować) to inaczej świadomie pozorować, zmyślać, fałszować. Czasownika często używa się do określenia procesów sądowych i politycznych, które są od początku „ustawione”.
PRZYKŁAD: Nie miał szans dostać tej posady, proces rekrutacyjny był od samego początku sfingowany.
ETYMOLOGIA: łac. fingere – kształtować, zdobić.
ZNACZENIE: Inaczej bardzo surowy, bezwzględny.
UŻYCIE: Przymiotnika drakoński najczęściej używa się do określenia wyjątkowo okrutnych i ostrych przepisów, kar czy zarządzeń. Drakońska może być również dieta, czyli bardzo surowa, wymagająca wielu wyrzeczeń.
PRZYKŁAD: W ich domu panuje atmosfera niczym w wojsku: ona katuje się drakońskimi dietami, on z kolei wychowuje dzieci według drakońskich zasad.
ETYMOLOGIA: Przymiotnik pochodzi od imienia prawodawcy ateńskiego Drakona, który w VII w. p.n.e. był odpowiedzialny za spisanie bezwzględnego kodeksu, który np. za kradzież przewidywał karę śmierci.
ZNACZENIE: Inaczej „na gorącym uczynku”.
UŻYCIE: Określenie to jest stosowane w orzecznictwie sądowym. W mowie potocznej z kolei oznacza przyłapanie pary w sytuacji erotycznej, w trakcie aktu seksualnego; określenie in flagranti w znaczeniu potocznym nie implikuje nielegalnego lub zakazanego charakteru sytuacji.
PRZYKŁAD: Informatyk był w firmie odpowiedzialny za nałożenie na komputery pracowników blokad, niepozwalających na ściąganie w biurze muzyki i filmów. Wywiązał się z zadania niemalże doskonale – zapomniał jedynie o swoim sprzęcie i został przyłapany in flagranti, gdy ściągał trzy najnowsze hollywoodzkie produkcje.
ETYMOLOGIA: łac. in flagranti – znaczenie jak wyżej; użyte po raz pierwszy w Kodeksie Justyniana w 529 r.
ZNACZENIE: Odroczenie terminu płatności lub wstrzymanie działań ze względu na specjalne okoliczności.
UŻYCIE: Moratorium może dotyczyć pozwolenia na łowienie ryb lub myślistwo – w okresie godowym i rozrodu zwierząt zawieszane jest pozwolenie na odstrzał czy odłów danych gatunków. Moratorium w znaczeniu odroczenia płatności może być nałożone przez sąd, który uzna, że dłużnik w wyniku specjalnych okoliczności nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań w terminie. Moratorium może dotyczyć określonego czasu lub obowiązywać bezterminowo, do odwołania. Określenie moratorium stosuje się także w przypadku zawieszenia orzekania i wykonywania kary śmierci (sytuacja taka występuje obecnie w Rosji i niektórych stanach USA).
PRZYKŁAD: Mimo że po katastrofie ekologicznej spowodowanej przez wyciek ropy, Barack Obama wprowadził sześciomiesięczne moratorium na głębokie wiercenia naftowe w Zatoce Meksykańskiej, sąd odwiesił jego decyzję z powodu protestu tracących pieniądze firm naftowych. Interesy najwyraźniej wzięły górę nad dobrem społecznym.
ETYMOLOGIA: łac. morari – odwlekać, odraczać.
Słowo Dnia 