Tag: przymiotnik

BINARNY

ZNACZENIE: Inaczej podwójny.

UŻYCIE: Binarny to inaczej dwójkowy. W matematyce mówiąc o systemie binarnym chodzi o system oparty na dwóch wartościach: 0 i 1 – komputery odbierają dane oparte wyłącznie na tym systemie. Powszechnie używanyjest on w elektronice cyfrowej. Minimalizacja liczby stanów do dwóch pozwala na proste wprowadzenie systemu do sprzętów, w których odpowiada on zazwyczaj stanom „wyłączony” i „włączony”.

PRZYKŁAD: O systemie binarnym uczyli m.in. Pi i Sigma (dwudziestolatkowie i młodsi nie będą wiedzieli o co chodzi;)).

ETYMOLOGIA: łac. binarius – podwójny.

BIELSKO-BIALSKI

ZNACZENIE: Pochodzący z Bielska-Białej.

UŻYCIE: Leżąca na południu Polski Bielsko-Biała sprawia odmianowe trudności w całym kraju. Poprawnie odmienia się ją przez przypadki następująco: Bielsko-Biała, Bielska-Białej, Bielsko-Białą, Bielsku-Białej. Przymiotnik tworzony od nazwy miasta to bielsko-bialski, albo po prostu bielski.

PRZYKŁAD: Skarżysko-Kamienna chce zorganizować z bielsko-bialskim kołem przyrodniczym wspólne warsztaty dla młodzieży.

HAPTYCZNY

ZNACZENIE: Inaczej dotykowy.

UŻYCIE: Cechy haptyczne (dotykalne) obiektów odnosić się mogą, oprócz związanych z nimi sił, wibracji bądź ruchów, także do innych ich właściwości materialnych, np. do porowatości. Zastosowanie technologii haptycznej spotykane jest np. w robotyce, w zaawansowanych systemach sterowania maszynami, a także w systemach sterowania konsolami gier komputerowych.

PRZYKŁAD: Odmianą zastosowania rozwiązań haptycznych są wypukłe oznaczenia końca peronów czy chodników, szczególnie przydatne dla osób niewidomych.

ETYMOLOGIA: gr. haptikos – dotyk.

BANGLIJSKI

ZNACZENIE: Pochodzący z Bangladeszu.

UŻYCIE: Obywatel Bangladeszu to Banglijczyk, a obywatelka to Banglijka. Przymiotnik to banglijski lub bangladeski.

PRZYKŁAD: Banglijczyk spotkał się z bangkokijczykiem, postanowili przyjechać na wakacje do Polski.

ETYMOLOGIA: Od nazwy kraju, Bangladeszu.

CHAMBRÉ

ZNACZENIE: Wym. [szambre], akcent na ‚e’; o czerwonym winie: doprowadzone do temperatury pokojowej.

UŻYCIE: Chambré to określenie temperatury, w jakiej powinno być serwowane czerwone wino. Wbrew pozorom wino nie powinno być serwowane w faktycznej temperaturze pokojowej, czyli w około 23-25 stopniach Celsjusza. Określenia tego zaczęto bowiem używać w XVII wieku, gdy temperatura w komnatach francuskich zamków oscylowała wokół 16-17 stopni.

PRZYKŁAD: Planując imprezę zaczął zgłębiać tematykę odpowiedniego chambré dla win, jakie planował serwować. Dowiedział się m.in. że wina młode powinny być serwowane w temperaturze 13-14 °C, zaś dobrej jakości bordeaux w 17-18 °C.

ETYMOLOGIA: fr. chambre – pokój.

APOTROPAICZNY

ZNACZENIE: Mający własności magiczne.

UŻYCIE: Apotropaiczny to według pierwotnych wierzeń przedmiot, np. amulet, broniący przed złymi duchami, klęskami, chorobami, czy ogólniej odpędzający zło. Także apotropeiczny. Z kolei apotropaizm to magia obronna posługująca się zaklęciami, amuletami, hałasem, a dzwonkami, wodą święconą, krzyżem, etc.

PRZYKŁAD: Wierzył, że odziedziczona po babci kurza łapka ma właściwości apotropaiczne. Gdy zapomniał ją ze sobą zabrać, nawet nie wszedł na rozmowę kwalifikacyjną, bo nie wierzył w swój sukces.

ETYMOLOGIA: gr. apotrópaios – odpędzający.

PEREMPTORYCZNY

ZNACZENIE: Inaczej stanowczy.

UŻYCIE: Peremptoryczny to synonim nieodwołalnego, ostatecznego. Może odnosić się np. do terminu. Także peremptoryjny.

PRZYKŁAD: Dostał peremptoryczny termin na naprawę szkód, jednak i tym razem zawiódł.

ETYMOLOGIA: łac. peremptorius – znaczenie jak wyżej.

PORTEÑO

ZNACZENIE: Wym. [porteńo]; mieszkaniec Buenos Aires.

UŻYCIE: W szerszym znaczeniu porteño oznacza osobę mieszkającą w jakimkolwiek mieście portowym. Przymiotnik ten w języku hiszpańskim może być również używany na określenie wszystkiego związanego z miastami portowymi. Rodzaj żeński: porteña.

PRZYKŁAD: Chciał zjeść prawdziwe argentyńskie steki, po meczu Boca Juniors poszedł więc za tłumem porteños.

ETYMOLOGIA: hiszp. puerto – port.

ORTOGONALNY

ZNACZENIE: Inaczej prostopadły.

UŻYCIE: Ortogonalność odnosić się może do odcinków, prostych, płaszczyzn. Z kolei ortonormalność to ortogonalność wraz z dodanym warunkiem unormowania, tzn. wymagania, aby elementy ortogonalne miały długość jednostkową.

PRZYKŁAD: Siatka tego miasta stworzona jest w oparciu o ortogonalność ulic. To sprawia, że trudno się w nim zgubić.

ETYMOLOGIA: gr. orthós – prosty + gonía – kąt.

POMPIERSKI

ZNACZENIE: Inaczej banalny.

UŻYCIE: Pompierski to synonim konwencjonalnego, pompatycznego, pretensjonalnego, stereotypowego w ujęciu lub tematyce. Najczęściej odnosi się do stylu, gatunku twórczości, zwłaszcza w malarstwie.

PRZYKŁAD: Po tym gdy zarzucono mu pompierstwo całkiem się załamał i porzucił malarstwo. Dopiero po śmierci uznano, że był twórcą wybitnym.

ETYMOLOGIA: fr. pompier – fabrykant pomp.