Tag: święta

DZIEWOSŁĄB

ZNACZENIE: Inaczej swat.

UŻYCIE: Dziewosłąb to przestarzałe określenie mężczyzny, który w imieniu kogoś starającego się o rękę dziewczyny prosi jej rodziców o zgodę. W formie liczby mnogiej (dziewosłęby) wyraz ten był synonimem konkurów, swatania lub zaręczyn. Wzór odmiany w l.p.: D.,B. – dziewosłęba; Msc. – dziewosłębie.

PRZYKŁAD: Pan młody w swojej mowie określił świadka mianem dziewosłąba, co poskutkowało awanturą – nie śledzi on bowiem „Słowa dnia”, więc przekonany był, że właśnie go obrażono.

ETYMOLOGIA: staropol. dziewa – dziewczyna + snębić/słębić – wydawać za mąż.

RAPA NUI

ZNACZENIE: Nazwa własna Wyspy Wielkanocnej.

UŻYCIE: Rapa Nui to wyspa na południowym Oceanie Spokojnym, ma 3791 mieszkańców. Należy do Chile, jej długość to ok. 15 km, a szerokość ok. 20 km. Znana jest przede wszystkim ze znajdujących się na niej 887 wielkich kamiennych posągów przedstawiających głowy, zwanych moai (patrz zdjęcie poniżej).

PRZYKŁAD: Chcieli być oryginalni, więc na Rapa Nui wybrali się na Boże Narodzenie.

ETYMOLOGIA: polin. Rapa Nui – nazwa własna wyspy.

RUMPOLOG

ZNACZENIE: Osoba wróżąca z pośladków.

UŻYCIE: Rumpologia to dziedzina wróżbiarstwa pozwalająca odczytać tajniki ludzkiej osobowości, a także przyszłość człowieka na podstawie kształtu jego pośladków, a także dołków i nierówności na nich występujących. Przykładowo osoba z pupą o kształcie jabłkowatym charakteryzować ma osobę charyzmatyczną, energiczną i kreatywną, a okrągła – optymistę. Rumpologię rozpropagowała Jackie Stalone, matka aktora Sylvestra. Wróżyć można na podstawie fotografii pośladków, jednak eksperci w tej dziedzinie zachęcają do bezpośredniego kontaktu z rumpologiem – przewidywania są wówczas dokładniejsze.

PRZYKŁAD: To słowo to nie primaaprilisowy żart (przypada w niedzielę). Najbardziej znanym polskim rumpologiem jest Kazimierz Olszewski, który czytając przyszłość z pup przewiduje, że koniec świata nastąpi jeszcze w tym roku.

ETYMOLOGIA: Neologizm pochodzący od ang. rump – pośladki.

OWACJA

ZNACZENIE: Głośne, manifestacyjne objawy uznania.

UŻYCIE: Owacja może przejawiać się oklaskami, okrzykami, nie koniecznie wymaga stania, jednak owacja na stojąco oznacza najwyższy wyraz uznania. Jeśli artysta obawia się, że jego występ nie spotka się ze spontanicznym uznaniem publiczności, może wynająć klakę, czyli grupę zorganizowanych lub wynajętych oklaskiwaczy, którzy zapewnią owację.

PRZYKŁAD: Część publiki zdegustowana wychodziła z sali, podczas gdy druga połowa sali zgotowała aktorom owację na stojąco.

ETYMOLOGIA: łac. ovatio – nagroda przyznawana w Starożytnym Rzymie zwycięskiemu wodzowi. Była ona w hierarchii niższa od triumfu, a odbywający ją wódz przechodził przez miasto pieszo, bądź przejeżdżał konno. Ubrany był w ozdobną togę, skromniejszą niż w czasie triumfu, z mirtowym wieńcem na skroni, a towarzyszyli mu fleciści. Owacje przyznawano zazwyczaj wtedy, gdy wojna była toczona przeciwko wrogowi „niegodnemu” (np. niewolnikom bądź piratom), lub nie została wypowiedziana w sposób formalny. Zazwyczaj podczas owacji zwycięski wódz składał bogom w ofierze owcę.

BEL CANTO

ZNACZENIE: Technika wokalna, której istotą było położenie nacisku na piękno ludzkiego głosu i wirtuozerię wokalną.

UŻYCIE: Styl bel canto (jako znaczenie pokrewne technice wokalnej) powstał w okresie baroku we Włoszech. Jego istotą było uznanie warstwy muzycznej za element równoważny wobec warstwy tekstowej. Głównymi jego przedstawicielami byli Luigi Rossi i Francesco Cavalli.

PRZYKŁAD: Wszystkim paniom życzę śpiewających w technice bel canto utalentowanych wokalnie mężczyzn.

ETYMOLOGIA: wł. bel canto – piękny śpiew.

KUPAŁA

ZNACZENIE: Słowiańskie święto zakochanych pierwotnie obchodzone w noc przesilenia letniego, z 21 na 22 czerwca.

UŻYCIE: Kupała lub noc Kupały to święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju, płodności, radości i miłości, obchodzone na obszarach zamieszkiwanych przez ludy słowiańskie, bałtyckie, germańskie i celtyckie, a także przez część narodów wywodzących się z ludów ugrofińskich. Z czasem, w wyniku nacisków Kościoła katolickiego, obchody Kupały połączone zostały z Nocą Świętojańską przypadająca na noc z 23 na 24 czerwca, kiedy prawdopodobnie umarł Jan Chrzciciel.

PRZYKŁAD: W nosie mam walentynki, w ramach buntu przeciw amerykanizacji naszej kultury hucznie obchodzę Kupałę.

ETYMOLOGIA: Najprawdopodobniej wywodzi się z indoeuropejskiego kup oznaczającego żarzyć, jarzyć się lub kump – zbiorowość, grupa, plemię, wspólnota. Niektórzy wywodzą nazwę święta od rzekomo istniejącego słowiańskiego bóstwa płodności Kupały, co do płci którego wciąż trwają spory.

DO SIEGO

ZNACZENIE: Staropolskie ‚do tego’.

UŻYCIE: Siego jest dopełniaczem dawnego zaimka wskazującego si, sia, sie, który znaczył ‚ten, ta, to’. Wyrażenie ‚do siego’ pisze się rozdzielnie. Do tej pory zaimek ten występuje w kilku konstrukcjach, np. ni to, ni sio; tak czy siak; taki, siaki i owaki. ‚Do siego’ obecnie odnosi się do nadchodzącego roku.

PRZYKŁAD: Dawniej ‚do siego roku’ było formułką życzeń wigilijnych. Łamiąc się opłatkiem mówiono: do siego roku, czyli ‚doczekajmy w zdrowiu tego roku, który nadejdzie’.

ETYMOLOGIA: Patrz wyżej.

FARA

ZNACZENIE: Inaczej kościół parafialny.

UŻYCIE: kościołem farnym nazywa się najstarszy kościół w mieście lub główny kościół dekanatu. W miastach biskupich nazwę tą stosuje się dla określenia drugiego kościoła po katedrze. Określenie fara czasem odnosi się do samego terytorium parafii.

PRZYKŁAD: Na pasterkę wybiera się do fary. A przy okazji, wesołych świąt!

ETYMOLOGIA: gr. Pfarre – probostwo, parafia.

A tu świąteczny bonus, za widelec.pl:
Mikołaj – nie zawsze wzbudza radość

WIATYK

ZNACZENIE: W chrześcijaństwie, komunia święta podawana ciężko choremu, często na łożu śmierci.

UŻYCIE: Wiatyk jest traktowany jako pokarm na drogę do wiecznego życia. Niezależnie od tego, czy chory przyjął już danego dnia komunię, w przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa utraty życia można, a nawet należy udzielić mu wiatyku. Co więcej, gdyby chory przez kilka dni pozostawał w sytuacji zagrożenia życia, może przyjmować wiatyk wielokrotnie, w poszczególnych dniach.

PRZYKŁAD: Jeżeli chory nie może przyjmować pokarmu stałego, wiatyk może zostać podany pod postacią konsekrowanego (święconego) wina.

ETYMOLOGIA: łac. viaticum – zaopatrzenie na drogę.

PERGOLA

ZNACZENIE: Budowla ogrodowa w postaci zacienionej alei lub element budynku w architekturze (patrz zdjęcie poniżej).

UŻYCIE: Pergola składa się z jednego lub dwóch rzędów kolumn, słupków itp., przykrytych kratownicą, oplecionych roślinami pnącymi. Pergola zapewnia zacienienie np. na tarasie, jest wsparciem dla roślin, ale też może ukrywać np. kable.

PRZYKŁAD: Dziś Dzień Mamy – zafunduj jej na balkonie piękną pergolę. Albo lepiej zabierz do restauracji, gdzie jest ona częścią wystroju ogrodu.

ETYMOLOGIA: łac. pergula – wystający dach.